Naar een humaan activeringsbeleid

Op het moment van de lancering van de enquête waren meer dan 91.000 werkzoekenden in Vlaanderen al langer dan een jaar op zoek naar een job. Net geen 1 op 2 van de werkzoekenden. Corona heeft het aantal langdurig werkzoekenden en hun aandeel in de werkloosheid enorm doen stijgen maar het grote aandeel langdurig werkzoekenden in de werkzoekendenpopulatie is een fenomeen dat al 20 jaar lang de Vlaamse arbeidsmarkt kenmerkt.

Het dominante beeld in het huidige discours over de arbeidsmarkt is er een van krapte: er zijn veel jobs en die geraken maar niet ingevuld. Ergo, de werkzoekenden willen niet… Maar onder dat beeld van krapte schuilt een ingrijpender probleem, namelijk de mismatch. De groep van werkzoekenden past niet in de vele vacatures die vandaag open staan.

In 2019 werd in een studie van het onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving aangetoond dat 1 op 4 van de ingeschreven werkzoekenden in het eerste jaar van hun werkloosheidsperiode niet deelneemt aan een begeleidingsactie en ook niet was uitgestroomt naar werk. Een van de aanbevelingen was toen dat er nood is aan een andere soort begeleiding, aanbod en contactstrategie.

Vanuit verschillende diensten bij het Vlaams ABVV - juridische, loopbaanadvies, werkzoekenden werking - krijgen we veel negatieve signalen over de huidige VDAB activeringsaanpak van werkzoekenden: nodeloze trajecten en verplichtingen die geen toegevoegde waarde aan de competenties van de werkzoekenden leveren, weigeringen om opleidingen te mogen volgen, cascades van (quasi) gratis stages en werkervaringsinstrumenten. Kortom een VDAB-aanpak waarbij onze leden vaststellen dat ze een traject aangeboden krijgen zonder duidelijke finaliteit en waar ook vaak de blik op de noden van het individu ontbreken.

Om deze signalen te capteren organiseerden we een grote bevraging om in beeld te brengen hoe langdurig werkzoekenden de begeleiding ervaren en welke ideeën zij hebben om tot een begeleiding te komen die een grotere kans op succes heeft. Het resultaat van deze kwantitatieve bevraging, aangevuld met een serie kwalitatieve gesprekken, vindt u in dit rapport. Het geeft op zijn minst een beeld van de vergeten stem in het activeringsdebat: dat van de werkloze zelf.

Veel leesplezier.